Muhammed Bakır Hz. ile İmam Azam Ebu Hanife'nin Karşılaşması

İmam Azam Ebu Hanife Hz., özellikle Medine ekolü demek olan Hadis ehli tarafından Hadisle hükmetmek yerine kıyas yaparak İslam'ı değiştirdiği ithamına hedef olmuştur. Esasen İmam Azam Hz.leri, pek çok alim tarafından tenkide uğramıştır. Bu tenkidleri inceleyenler, bahsi geçen ulemanın ve Hadis ehlinin, kulaktan duyma sözlerle, güvendikleri şahıslardan duyup aslını araştırmadan işittiklerinden yola çıkarak eleştirdiklerini tespit etmişlerdir. Şu da var ki İmam Azam Hz.lerini cerh eden (eleştiren) ulemanın hemen hepsi de İmam Hz.lerini yakinen bildiklerinde tenkidlerinden vazgeçmişler, hata ettiklerini söylemişler, İmam Azam Hz.lerini ilim, irfan, takva ve zekasında övmüşlerdir... İmam Azam Hz.lerini cerh ve tadil eden (eleştiren ve öven) ulema bahsinde sık anlatılan bir menkıbedir:

İmam-ı Azam Ebu Hanife Hazretleri rahmetullahi aleyh, hac için yola çıkıp Medine’ye ulaştığında karşılaştığı Seyyid Muhammed Bakır Hazretleriyle arasında şöyle bir konuşma geçer.

Seyyid Muhammed Bakır: “Sen kendi aklınca kıyas yaparak, Peygamber dedemin dinini ve hadislerini değiştiriyorsun” der.

- Böyle bir şey yapmaktan Allah’a sığınırım efendim. Lütfen oturunuz. Rasulullah’a olduğu gibi benim size de hürmetim var, der.

İmam-ı Azam. Seyyid Muhammed Bakır’a yer gösterir. Her ikisi de yerini aldıktan sonra Ebu Hanife Hazretleri söze başlar:

- Üç mesele soracağım. Birincisi şu: Erkek mi daha güçsüz kadın mı?

- Kadın erkekten güçsüzdür.

- Mirasta adamın payı kaç, kadının kaçtır?

- Erkeğin mirastaki payı iki, kadının birdir.

- İşte bu ceddin Peygamber aleyhi salatu ve selam’ın sözüdür. Eğer onun dinini değiştirmiş olsam, benim akıl ve kıyas yoluyla, kadın daha zayıf olduğu için ona iki pay, erkeğe bir pay düşer derdim.

Ebu Hanife Hazretleri tekrar sorar, ikincisi:

- Namaz mı daha üstün, oruç mu?

- Namaz oruçtan üstündür.

- İşte bu da deden Rasulullah’ın sözüdür. Eğer ceddinin dinini akıl ve kıyasla değiştirmiş olsaydım, adet halindeki kadının kılamadığı namazları kaza etmesini, orucu kaza etmemesini emrederdim.

Ebu Hanife Hazretleri üçüncü soruyu sorar:

- Sidik mi daha pis, meni mi?

- Sidik meniden pistir.

- Eğer deden Peygamber aleyhi salatu ve selam’ın dinini kıyasla değiştirmiş olsaydım, sidikten dolayı gusletmek gerektiğini ve meniden dolayı da sadece abdest almak gerektiğini söylerdim. Fakat akıl ve kıyasla bu dini değiştirmekten Allah’a sığınırım.

Seyyid Muhammed Bakır Hazretleri yerinden kalkar ve Ebu Hanife’yi kucaklar. Tebrik edip ona ikramda bulunur.

(El Mekki, Menakıb; El Kerderi, Menakıb; İbnu Hacer el Heytemi, El Hayratü’l Hisan)